قنات یا کاریز مجرایی است زیرزمینی که از یک طرف ریشه در سفره آبی و دبواره های آبزا و تره کار (ترون) دارد و از سوی دیگر آبهای زاینده طول بخش ترون را که دارای شیب بسیار اندک و ملایمی است را به سمت مظهر یا دهانه قنات به حرکت در می آورد. از مظهر به بعد آب قنات روباز و در صورت عمیق بودن مجرا در هرنج جریان یافته و آهسته آهسته از این عمق کاسته شده تا آنجا که آب در سطح افقی زمین به مزرعه رسیده و مورد استفاده قرار می گیرد.
مجرای زیرزمینی و افقی شکل قنات در نزد مقنیان و بومیان اصطلاحا کوره خوانده می شود. طول کوره قنات ها برحسب شیب سطح زمین، در طول مسیر، متفاوت است. قنات های واقع در دشت و کویر که در عمق سطحی زمین هموار جریان دارند و رمین دارای پستی و بلندی های زیادی نیست دارای طول زیادی هستند چندان که این طول گاه به 80 کیلومتز نیز می رسد. ولی در مقابل طول قنات های منطقه کوهستانی که به دلیل شیب تند زمین از یکی دو کیلومتر تجاوز نمی نماید و آنها را قنات های کوهشتانی می نامند. به طور اصولی کوره که قسمت زیربنایی قنات است به یک راهرو طویل و باریک زیرزمینی شباهت دارد و ارتفاع آن بایستی به اندازه ای باشد که یک انسان معمولی به صورت خمیده بتواند از آن عبور نماید. در تمامی قنات ها کوره ها مشابه هم حفر می شوند ولی میله قنات ها مشابه نیستند و مقطع آنها گاهی دایروی و گاه مربع شکل است.
