> فهرست آلبو‌م‌ها ‏ > سازه‌های تاریخی آبی ‏ > جزئیات تصویر

بوکن

سازه‌های تاریخی آبی

در گذشته به دلیل نبود وسائل نقلیه موتوری، قنات‌کاران و کارگران مجبور بودند از خانه‌های خود دور بمانند و نزدیک قنات‌های در حال ساخت سکونت گزینند. آنها مجبور به ساختن خانه های موقت به نام "بوکن" در نزدیکی قنات ها شدند. خانه هایی که سقف آن با ضخامت 2 متر هم سطح با سطح زمین بود و کارگران از راه پله وارد آن می شدند. امروزه بوکان کارکرد خود را از دست داده اند و فعال باقی نمانده اند. در روزگار گذشته، بوکن، برای قنات های بلند ضرورتی بود که بدون آن کار ادامه پیدا نمی کرد. گاه طول قنات دشت ممکن است به 30 کیلومتر یا بیش از آن برسد که این مسافت زیاد بین خانه مقنیان و محل کار آنها و عدم امکان پیمودن این مسافت و برگشت روزانه ساخت بوکن را برای کارگران قنات به ضرورتی اجتناب ناپذیر بدل می کرد. تقریباً در هر 3 کیلومتر در امتداد گالری، یک بوکن ساخته می شد.
پس از احداث قسمت های اصلی بوکن، حفره های کم عمق تری در دیواره اتاق نشیمن می کندند تا هرکسی وسایل شخصی خود را در حفره مخصوص به خود قرار دهد. جایگاه مشخصی برای قرار دادن چراغ پیه سوز یا روشنایی در نظر گرفته می شد و حفره کوچکی را برای قرار دادن وسایل مورد نیاز گروهی مانند کلنگ، دم، دلو و امثال آن در نظر می گرفتند.. کارگرانی که در بوکان استراحت می کردند، برای سایر کارگرانی که قنات را حفر می کردند غذا تهیه می کردند. بوکان از طریق یک دودکش به بیرون متصل می شد.
روش ساختن بوکان به این صورت بود که ابتدا کارگران یک گالری شیبدار در زمین حفر می کردند و در انتهای آن گالری اتاقی زیرزمینی و گنبدی شکل می ساختند. آنها طی این فرآیند در مورد حفره های احتمالی در داخل زمین بسیار محتاط بودند .
برای جلوگیری از ریزش، ستونی از خاک را دست نخورده در وسط اتاق باقی می گذاشتند. آنها خاک خارج شده را در اطراف حفره ورودی قرار می دادند تا از ورود رواناب جلوگیری شود. حفره دیگری نیز برای خروج دود حاصل از پخت و پز در سقف بوکن تعبیه می شد. این حفره ها گاه نقش دودکش و گاه دریچه هوا را بازی می کرد. اندازه بوکن به تعداد افرادی که قرار بود در آنجا بمانند بستگی داشت، هر چه تعداد افراد بیشتر بود، بوکن بزرگتر می شد.
اگر در وسط اتاق نشیمن ستونی (ناکنده) را در نظر می گرفتند محل نشیمن اطراف ستون را وسیع تر می گرفتند.
به فاصله حدود نیم متر از کف اتاق بوکن حفره هایی به صورت افقی در دیواره بوکن، با در نظر گرفتن تعداد مقنیان، به صورت یک یا دو نفره احداث می کردند که به آن اتاقک یا صفه خواب می گفتند.

تاریخ ثبت : 19 مرداد 1401

مدیر سایت

749

تصاویر مرتبط